Pomoc dla niedożywionych pacjentów – jedyny w Polsce program ma już rok

Właśnie mija rok od wprowadzenia na Dolnym Śląsku pierwszego w Polsce i prawdopodobnie jedynego w Europie programu adresowanego do niedożywionych pacjentów, czyli osób z niezamierzonym spadkiem wagi. W ciągu pierwszych 12 miesięcy programu w poradni lekarze przyjęli 740 chorych, a 180 osobom udzielili porad telefonicznych. Z przebadanych chorych aż 57 proc. było niedożywionych. Natomiast u 27 proc. wystąpiło ryzyko niedożywienia. Żadna z osób, które zgłosiły się do poradni nie otrzymała wcześniej porad dotyczących żywienia.

Zdaniem specjalistów niedożywienie występuje u 30-60 proc. chorych przyjmowanych do szpitali. Jednak rzadko jest rozpoznawane, a jeszcze rzadziej leczone. Po dwóch tygodniach pobytu w szpitalu niedożywienie ulega pogłębieniu u 70 proc. spośród tych chorych.

Na Dolnym Śląsku nowatorski program realizuje siedmiu lekarzy i trzy pielęgniarki. Tylu specjalistów pracuje w poradni. Ale samo przedsięwzięcie zdobywa coraz większą popularność w gronie innych specjalistów. Do projektu czynnie włączyła się w tym roku Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych pod przewodnictwem Urszuli Olechowskiej, przy której powstał zespół ds. niedożywienia. W realizację projektu zaangażowali się też stomatolodzy pod kierownictwem prof. Małgorzaty Radwan-Oczko, a przy Polskim Towarzystwie Żywienia Klinicznego z inicjatywy prof. Elżbiety Poniewierki powstała robocza grupa dietetyków, którzy również zajmują się leczeniem żywieniowym.

600 tysięcy dla chorych

Projekt został podzielony na dwie części. Pierwsza, która pochłonie 600 tys. zł, jest skierowana do pacjentów. Do programu może się zgłosić każdy dorosły pacjent z niezamierzonym spadkiem masy ciała (co najmniej 10% wyjściowej wagi), niezależnie od przyczyny, który może jeść drogą naturalną i nie przebywa w szpitalu. Program jest przeznaczony dla mieszkańców Dolnego Śląska.

W Poradni Żywienia Klinicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. J. Gromkowskiego lekarze badają chorych, udzielają im porad w zakresie żywienia klinicznego, a w razie wskazań zlecają badania krwi i analizę składu ciała. Najbardziej potrzebujący pacjenci mają zaplanowane cykliczne wizyty kontrolne. Dla pacjentów została też wydana specjalna ulotka, z której mogą się dowiedzieć, jak nie tylko tego, w jakich przypadkach powinni poszukać specjalistycznej pomocy, ale też, w jaki sposób stosować odpowiednie napoje odżywcze.

Rejestracja do poradni odbywa się drogą telefoniczną, codziennie pod numerem telefonu (71) 395 76 20 w godzinach od 8:00 do 10:00. Pod tym numerem pielęgniarka udziela choremu lub opiekunowi informacji o dacie wizyty oraz o tym, jak należy się do niej przygotować.


Szkolą lekarzy i pielęgniarki

Druga część programu ma charakter edukacyjny. Za 100 tysięcy złotych zostaną przeszkolone setki lekarzy i pielęgniarek. Zostanie też wydany specjalny podręcznik poświęcony niedożywieniu ambulatoryjnemu oraz podręczniki dla lekarzy i pielęgniarek. W tym roku, do końca listopada udało się przeszkolić 410 pielęgniarek i 70 opiekunów medycznych, ale też 40 studentów dietetyki i 30 lekarzy rodzinnych. Do końca roku zostanie też wydany podręcznik dla pielęgniarek. W przyszłym roku odbędzie się cykl kursów dla lekarzy i dietetyków, dla których zostaną wydane dwie specjalistyczne książki.

Czym jest niedożywienie

Niedożywienie jest konsekwencją dłuższego niedoboru jedzenia, czego skutkiem jest brak składników odżywczych: białek, tłuszczów, węglowodanów, mikro i makroelementów. Skutki choroby dotyczą wszystkich układów i narządów (układu oddechowego, pokarmowego, krążenia). Głodzenie sprawia, że organizm zmuszony jest do zużywania własnych tkanek jako zapasów energetycznych oraz źródła niezbędnych tkanek. Powstają wielonarządowe zaburzenia metaboliczne i immunologiczne. Śmierć następuje średnio po utracie przez chorego 30 proc. wyjściowej masy ciała.

Problem niedożywienia nie dotyczy tylko krajów uznawanych za biedne. Choroba pojawia się bardzo często jeszcze przed pobytem w szpitalu, to w trakcie hospitalizacji zwykle się pogłębia i pogarsza szanse na wyleczenie i zwiększa śmiertelność. Teoretycznie w Polsce pacjent hospitalizowany ma dostęp do wszystkich form leczenia żywieniowego (odpowiedniej diety, picia odżywek, żywienia poza i dojelitowego). Są na to przeznaczone środki z NFZ. Nie ma natomiast  refundacji odżywek dla chorych, którzy są wypisywani ze szpitala z niedożywieniem, a teoretycznie mogą jeść normalnie.

Koszt leczenia chorych nie wymagających hospitalizacji, w okresie dwumiesięcznym wynosi maksymalnie od 50 do 200 zł. O ile pacjent nie otrzyma wsparcia w poradni, konieczna jest stacjonarna opieka. Ta kosztuje dziennie od 150 do 300 zł (wraz z procedurą żywieniową, nie licząc kosztów specjalistycznych operacji czy badan diagnostycznych).

Trzyletni projekt pomocy osobom niedożywionym jest finansowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, który planuje przeznaczyć na jego realizację 700 tys. zł.  Do tej pory na program samorząd województwa dolnośląskiego przekazał 185 tys. złotych.  Specjaliści szacują, że dzięki tym pieniądzom w ciągu trzech lat uda się pomóc ok. 3000 chorym.