POLITYKA ROZWOJU

Programowanie strategiczne rozumiane jako działalność państwa (administracji publicznej) polegająca na opracowywaniu i realizacji różnego rodzaju dokumentów strategicznych i programowych (strategii, programów, etc.) stanowi jedno z głównych narzędzi polityki rozwoju, które warunkuje konkurencyjność gospodarki i jej zrównoważony rozwój. Współczesne państwa w szerokim zakresie włączają się w kształtowanie procesów rozwojowych. Konieczne jest bowiem jasne określenie roli polityki rozwoju i sformułowanie wizji rozwoju kraju, a także regulacji określających zakres ich realizacji.

W związku z tym doprecyzowanie definicji polityki rozwoju (znowelizowana ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) zmierza w kierunku kompleksowego określenia jej zakresu. Obejmuje ona – obok zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju - silniejsze niż do tej pory zaakcentowanie potrzeby zapewnienia spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, jak też włącza cele ukierunkowane na podnoszenie konkurencyjności gospodarki oraz tworzenie nowych miejsc pracy (wynikających m.in. z realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej) w skali krajowej, regionalnej i lokalnej.

Polityka rozwoju powinna obejmować węzłowe obszary tematyczne, zarówno te będące w zakresie odpowiedzialności poszczególnych resortów, jak i te, które są obszarami ponadresortowymi.
Dla skutecznej realizacji polityki rozwoju niezbędne jest zatem zidentyfikowanie wyzwań rozwojowych, szans i zagrożeń w perspektywie długookresowej i na tym tle określenie jasnych celów strategicznych w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym.

W związku z powyższym, najważniejsze kwestie dla prowadzenia polityki rozwoju to:

a) zapewnienie integracji wymiaru społeczno-gospodarczego i terytorialnego, jako jednej z naczelnych zasad budowania systemu programowania strategicznego oraz zapewnienie spójności wszystkich polityk sektorowych, dziedzinowych i regionalnych. Wymiar przestrzenny polityki rozwoju może być płaszczyzną koordynacji wyznaczania celów i działań podejmowanych cząstkowo w zakresie poszczególnych sektorów i dziedzin oraz może sprzyjać lepszemu wykorzystaniu specyficznego potencjału poszczególnych regionów. Mówiąc o integracji wymiarów polityki rozwoju istotne jest zapewnienie, aby wszystkie polityki sektorowe były spójne względem siebie, a  ich zakresy nie dublowały się. Ważne jest również, aby strategie te – w miarę swej specyfiki – uwzględniały aspekty regionalne.
Ponadto, integralne podejście do rozwoju regionalnego i przestrzennego powinno uwzględniać miasta jako jedne z najważniejszych obiektów polityki rozwoju, z zachowaniem jednak należytej troski o wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i dyfuzję procesów rozwojowych na obszary wiejskie. Polityka wobec miast powinna być rozumiana jako polityka ponadsektorowa, która przyczynia się do rozwoju całego kraju.

b) określenie miejsca i roli polityki regionalnej w ramach polityki rozwoju oraz modyfikacja strategicznych celów polityki regionalnej  w  kontekście nowych wyzwań, zarówno krajowych, jak i europejskich oraz globalnych.
Polityka regionalna, jako element kreujący rozwój regionów i ich konkurencyjność oraz łączący i koordynujący szereg działań sektorowych państwa z działaniami realizowanymi na poziomie regionalnym, stanowi jeden z istotnych instrumentów polityki rozwoju. Horyzontalny charakter polityki regionalnej powoduje konieczność wypracowania oraz określenia nowej roli i zakresu tej polityki w ramach prowadzonej przez państwo polityki rozwoju.
Wymaga to odpowiedzi na pytania o nowe strategiczne cele polityki regionalnej państwa , jak również uwzględnienia nowych elementów, w szczególności koncepcji podejścia do obszarów strategicznej interwencji (dotychczas stosowany termin „obszar problemowy”, z uwagi na negatywny wydźwięk, nie wydaje się właściwy -  proponuje się przyjęcie terminu „obszar strategicznej interwencji”), w tym np. obszarów metropolitalnych i obszarów zurbanizowanych. W ramach systemu strategicznego zarządzania rozwojem należy określić zakres i granice relacji polityki rozwoju realizowanej na poziomie krajowym z polityką rozwoju realizowaną na poziomie regionalnym, w kontekście celowości i efektywności interwencji na danym poziomie, zgodnie z zasadą subsydiarności. Istotne znaczenie ma także określenie nowych relacji wewnątrz regionu (m.in. samorząd województwa – samorząd szczebla lokalnego, samorząd województwa – partnerzy społeczni i gospodarczy) oraz określenie nowych relacji zewnętrznych regionu (m.in. samorząd województwa – samorząd województwa), określenie nowych możliwości współpracy międzyregionalnej, zarówno w ramach UE, jak i poza nią).

c) zaangażowanie w realizację celów polityki rozwoju wszystkich szczebli administracji publicznej.Ukształtowanie sprawnego modelu zarządzania rozwojem wymaga przeformułowania roli aktorów związanych z prowadzeniem polityki rozwoju oraz określenie na nowo ich wzajemnych relacji; w szczególności dotyczy to określenia nowej roli regionów w tej polityce, jako podmiotów zarówno uczestniczących w opiniowaniu - przyjmowanych na poziomie krajowym jak i europejskim - rozwiązań w zakresie polityki regionalnej, jak również aktywnego uczestnika i partnera procesu decyzyjnego i wykonawczego tejże polityki.
Niezbędne jest ponadto określenie możliwości oraz warunków prowadzenia polityki regionalnej w innych układach niż wojewódzki (makroregiony, obszary metropolitalne, subregiony, obszary międzywojewódzkie).
Aktywne zaangażowanie wszystkich szczebli administracji publicznej oraz partnerów społeczno-gospodarczych, organizacji pozarządowych etc. będzie znacząco wpływać na realizację zasady partnerstwa w ramach wdrażanej polityki rozwoju, czyli bardziej partycypacyjnego sposobu jej prowadzenia. Rozwijanie i ugruntowanie standardów dialogu społeczno-obywatelskiego, także w ramach prowadzonej polityki rozwoju w Polsce,  stanowi istotny element dalszych działań w zakresie budowy systemu zarządzania strategicznego w Polsce.

Źródło: Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski. Dokument przyjęty na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 27 kwietnia 2009 r.; str.11-13.