Nowe formy współpracy szansą na zintegrowany rozwój pogranicza

Głównym celem konferencji było podsumowanie XX-letnich dokonań kooperacji polsko-czeskiej na pograniczu, ze szczególnym uwzględnieniem dziesięcioletniego okresu przynależności obu państw do Unii Europejskiej oraz przedyskutowanie istotnych zagadnień dla rozwoju przestrzeni pogranicza polsko-czeskiego, w kontekście projektów flagowych oraz nowego programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej Polska – Republika Czeska na lata 2014-2020.

W konferencji wzięło udział 127 przedstawicieli ministerstw, samorządów, placówek dyplomatycznych, uczelni wyższych, instytucji zajmujących się nawiązywaniem współpracy na pograniczu, organizacji kulturalnych, gospodarczych, turystycznych, zarówno ze strony polskiej, jak i czeskiej.

W ramach konferencji odbyły się trzy panele dyskusyjne. Panel I poświęcony został dziedzictwu kulturowemu i wysokiej jakości środowiska jako bazie dla rozwoju turystyki. Paneliści podkreślili istotną rolę turystyki jako podstawy rozwoju obszaru pogranicza polsko-czeskiego. Zwrócono uwagę na komplementarność zasobów turystycznych po obu stronach granicy, która może być znaczącym czynnikiem determinującym współpracę. Według opinii dyskutantów sprawą niezwykle ważną jest stworzenie na pograniczu polsko-czeskim jednej, wspólnej marki turystycznej, która stanowiłaby konkurencyjną ofertę dla innych regionów, czy ofert istniejących na rynku. Zaznaczono również potrzebę ochrony środowiska naturalnego oraz przyrodniczego na tym unikatowym terenie.

Panel II, zatytułowany: Problemy demograficzne a edukacja i rynek pracy, poświęcony został przede wszystkim dyskusji na temat potrzeby wypracowania wspólnego mechanizmu zapobiegania depopulacji obszarów przygranicznych, które szczególnie silnie (w tym także ze względu na górski charakter) są bardziej narażone na niekorzystne zjawiska demograficzne. Zastanawiano się również nad wypracowaniem wspólnych działań, które mogłyby przeciwdziałać negatywnym zjawiskom na rynku pracy.

Panel III pt. Nowe formy współpracy szansą na zintegrowany rozwój pogranicza moderowany był przez Pawła Kuranta z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. W panelu dyskusyjnym udział wzięli: Rafał Prietzel – Wspólny Sekretariat Techniczny Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013, Tomáš Šubert – Wiceburmistrz Miasta Náchod, Radosław Pietuch – Sekretarz Euroregionu Glacensis oraz Branislav Zacharides – Dyrektor Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej TRITIA.

W dyskusji zaznaczono, iż bardzo ważnym wydarzeniem w rozwoju współpracy transgranicznej było wejście Polski oraz Czech do Unii Europejskiej. Ułatwiło ono dostęp do środków pomocowych, przez co wzmocniło współpracę oraz rozwój inicjatyw po obu stronach granicy. Perspektywa finansowa 2007-2013 oraz kooperacja oparta o finansowanie ze środków UE w poprzednich latach dały szansę na wypracowanie stabilnych mechanizmów współpracy, które przekładają się na coraz lepsze i efektywniejsze wykorzystanie środków finansowych i możliwości jakie dają programy operacyjne. Świadczyć może o tym fakt, że kończący się Program Operacyjny Współpraca Transgraniczna Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013 jest jednym z najlepiej ocenianych programów transgranicznych w Europie.

Na pograniczu polsko-czeskim istnieją sprawdzone formy współpracy instytucjonalnej, lecz wciąż poszukuje się także nowych. Jednym z nich są Europejskie Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. Paneliści zastanawiali się nad rolą EUWT w nowym okresie programowania na lata 2014-2020. Szczególnie nurtujące było pytanie, czy EUWT powinno zastąpić istniejące dotąd instytucje zarządzające (zwłaszcza Funduszem Małych Projektów) i czy w związku z tym naturalną drogą dla istniejących euroregionów jest przekształcenie się w EUWT. Dominował pogląd, że to co udało się wykształcić w ramach dwudziestoletnich doświadczeń współpracy euroregionalnej pozwala na dalsze efektywne działanie i nie będzie wymagało przekształcenia w formę EUWT. Wskazano tu na możliwość koegzystencji euroregionów i EUWT, czego przykładem jest powstające Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej Nowe Sudety z o.o. Jak podkreślono, jest to rozwiązanie bardzo korzystne, bowiem pozwala na współpracę euroregionów z jednostkami samorządu terytorialnego szczebla regionalnego, przez co powstaje możliwość rozwiązywania problemów, wykraczających ponad kompetencje euroregionów.

Uczestnicy dyskusji podkreślili, że każdy kolejny okres programowania przynosił realny postęp w sferze organizacji współpracy transgranicznej. Obecnie od projektów oczekiwać będzie się w coraz ściślejszym wymiarze wspólnego ich przygotowania, realizacji, finansowania, a także zatrudnienia wspólnego personelu.