Podstawy prawne i realizacja współpracy międzynarodowej przez samorząd województwa dolnośląskiego.
Artykuł 172 Konstytucji RP stwierdza: "jednostka samorządu terytorialnego ma prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw". Przepis ten odpowiada treści artykułu 10 ust. 2 i 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.
Zasady, na jakich jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z tego prawa, określone są
w ustawach "ustrojowych" (określających ustrój jednostek samorządu terytorialnego poszczególnych szczebli), tj. w ustawach:
• z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,
• z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym,
• z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódzkim.
Do wszystkich szczebli samorządu odnosi się ustawa z 15 września 2000 r. o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych (Dz.U. nr 91, poz.1009).
Szczególne cechy współpracy województw:
Ustawa o samorządzie województwa zawiera szczególne przepisy dotyczące współpracy z zagranicznymi jednostkami samorządu terytorialnego (w ustawach o samorządzie gminnym i powiatowym są to tylko ogólne sformułowania). I tak:
• Sejmik województwa uchwala, bezwzględną większością ustawowego składu, "Priorytety współpracy zagranicznej województwa" określające: główne cele współpracy zagranicznej, priorytety geograficzne przyszłej współpracy oraz zamierzenia co do przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych (art. 75 i art. 77), przy czym czyni to za zgodą Ministra Spraw Zagranicznych.
• Z ustawy wynika, że samorząd województwa przy formułowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki rozwoju regionalnego może współpracować z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi oraz zagranicznymi społecznościami regionalnymi, zwłaszcza z sąsiednimi regionami innych państw (art. 12 ust. 2), prowadząc współpracę zgodnie z prawem wewnętrznym RP, polityką zagraniczną państwa i jego międzynarodowymi zobowiązaniami, w granicach zadań i kompetencji województwa (art. 76 ust. 1).
• Uchwały w sprawie umów o współpracy regionalnej są podejmowane i wchodzą w życie w takim samym trybie, jak uchwały w sprawie "Priorytetów współpracy zagranicznej województwa" (art. 77 ust. 1 i 2).
Do zadań zarządu województwa należy "organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi" (art. 41, ust. 2, pkt. 5). Województwo nie prowadzi więc polityki zagranicznej, która pozostaje w kompetencji rządu; samorząd wojewódzki prowadzi współpracę zagraniczną.
Samorząd województwa dolnośląskiego przyjął uchwałę "Priorytety współpracy zagranicznej województwa" w czerwcu 1999 r., jako pierwsze województwo w Polsce i przy pełnej akceptacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych, które nie zgłosiło żadnych uwag.
Procedura stosowana przy zawieraniu porozumień przez samorząd województwa jest następująca:
• uzgadnianie tekstu porozumienia pomiędzy partnerami (województwo - partnerski region zagraniczny);
• akceptacja zarządu dla projektu uchwały z załączonym projektem porozumienia;
• przyjęcie przez Sejmik uchwałą projektu porozumienia;
• przekazanie projektu porozumienia Ministrowi Spraw Zagranicznych celem akceptacji;
• uzgadnianie z partnerskim regionem zagranicznym ewentualnych modyfikacji proponowanych przez MSZ oraz organ uzgadniający w państwie regionu partnerskiego;
• uzyskanie akceptacji MSZ;
• uchwała Sejmiku przyjmująca uzgodnione z MSZ porozumienie i upoważniająca Marszałka do podpisania porozumienia;
• przekazanie podpisanego porozumienia Ministrowi Spraw Zagranicznych i Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Inne formy kontaktów międzynarodowych i międzyregionalnych województwa
Ustawa o samorządzie wojewódzkim określa również podstawy prawne instytucjonalnych form współpracy.
W art.76 ust 2 stwierdza się, że województwo uczestniczy w działalności międzynarodowych instytucji regionalnych oraz jest w nich reprezentowane na zasadach określonych w porozumieniu zawartym przez ogólnokrajowe organizacje zrzeszające jednostki samorządu terytorialnego.
Międzynarodowymi instytucjami regionalnymi, w pracach których uczestniczyli przedstawiciele samorządu dolnośląskiego, były:
• Izba Regionów Kongresu Władz Regionalnych i Lokalnych Rady Europy;
• Komitet Regionów Unii Europejskiej.
Przystępowanie do międzynarodowych zrzeszeń, społeczności lokalnych i regionalnych określa ustawa z 15 września 2000 r., która weszła w życie 29 stycznia 2001 r. W odniesieniu do województwa, przystępowanie do zrzeszeń ustawa warunkuje zgodnością z "Priorytetami współpracy zagranicznej województwa"; określa ona również tryb przystępowania. Naruszenie trybu z mocy prawa rodzi nieważność aktu przystąpienia. Minister Spraw Zagranicznych wyraża zgodę na przystąpienie do danego zrzeszenia w drodze decyzji i może tę zgodę w określonych przypadkach cofnąć.
Wykaz międzynarodowych zrzeszeń, których członkiem jest Dolny Śląsk znajduje się w Priorytetach współpracy zagranicznej Województwa Dolnośląskiego.