Zagadnienia związane z ochroną produktów regionalnych i wytwarzanych tradycyjnymi metodami określone są w prawie Unii Europejskiej w:
Na mocy art. 31 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 zostało ustanowione określenie jakościowe stosowane fakultatywnie – „produkt górski”. Przepis ten ustanawia warunki używania tego określenia jakościowego.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 665/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do warunków używania stosowanego fakultatywnie określenia jakościowego „produkt górski” (Dz. Urz. UE L 179 z 19.6.2014, str. 23) określa szczegółowe zasady stosowania określenia „produkt górski” oraz odstępstwa od nich w należycie uzasadnionych przypadkach i w celu uwzględnienia naturalnych ograniczeń dotyczących produkcji rolnej na obszarach górskich.
Chroniona Nazwa Pochodzenia (ang. Protected Designation of Origin – PDO) to nazwa, którą określa się produkt:
– pochodzący z określonego miejsca, regionu lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju,
– którego jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą szczególnego środowiska geograficznego, na które składają się czynniki naturalne i ludzkie; oraz
– którego wszystkie etapy produkcji odbywają się na określonym obszarze geograficznym.
Chronione Oznaczenie Geograficzne (ang. Protected Geographical Indications – PGI) oznacza nazwę regionu, określonego miejsca lub w wyjątkowych przypadkach kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego:
– pochodzącego z określonego miejsca, regionu lub kraju;
– którego określona jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna w głównej mierze wynika z tego pochodzenia geograficznego; oraz
– którego przynajmniej jeden etap produkcji odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym.
Najważniejsza różnica między tymi dwoma rodzajami oznaczeń polega na sile związku danego produktu z miejscem jego pochodzenia. Chronione Nazwy Pochodzenia stosuje się do produktów bardzo silnie związanych z danym obszarem geograficznym. Aby korzystać z Chronionej Nazwy Pochodzenia zarówno produkcja surowców, jak i wszystkie etapy produkcji muszą się odbywać na danym (zdefiniowanym) obszarze. W przypadku Chronionego Oznaczenia Geograficznego produkt musi być wytwarzany w regionie, którego nazwę nosi, ale w odróżnieniu do Chronionej Nazwy Pochodzenia, przynajmniej jedna z trzech faz produkcji (produkcja, przetwarzanie lub przygotowanie) musi odbywać się na danym obszarze.
Aby produkt mógł zostać zarejestrowany jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność, musi posiadać „specyficzny charakter”, to znaczy cechę lub zespół cech, które wyraźnie odróżniają go od innych, podobnych do niego. Musi być wytwarzany przy użyciu tradycyjnych surowców lub charakteryzować się tradycyjnym składem, lub sposobem produkcji.
Nazwa kwalifikuje się do zarejestrowania jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność, jeżeli opisuje ona określony produkt lub środek spożywczy, który:
– otrzymano z zastosowaniem sposobu produkcji, przetwarzania lub składu odpowiadającego tradycyjnej praktyce (co najmniej 30 lat) w odniesieniu do tego produktu lub środka spożywczego; lub
– został wytworzony z surowców lub składników, które są tradycyjnie stosowane.
Aby nazwa mogła zostać zarejestrowana, jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność musi ona:
– być tradycyjnie stosowana w odniesieniu do określonego produktu; lub
– oznaczać tradycyjny lub specyficzny charakter danego produktu.
Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2005 Nr 10, poz. 68) wnioski o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego składa są do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
FORMULARZE WNIOSKÓW DOSTĘPNE SĄ NA STRONIE INTERNETOWEJ MINISTERSTWA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI (kliknij tutaj).
Produkty zarejestrowane i czekające na rejestrację w Komisji Europejskiej są dostępne w bazie DOOR (kliknij tutaj).