Sprawa dotyczy zameldowania w trybie administracyjnym nieletnich dzieci pod adresem ojca, który postanowieniem sądu sprawuje prawną opiekę nad tymi dziećmi.

Proszę o podpowiedź w kwestii:
- Czy postępowanie ma zostać przeprowadzone z urzędu?
- Czy ojciec dziecka do złożonego podania o zameldowanie musi załączyć prawomocne postanowienie sądu o sprawowaniu opieki?
- Czy organ ma obowiązek powiadomić o prowadzonym postępowaniu potencjalnych spadkobierców, wskazanych przez wnioskodawcę? Nadmieniam, że w urzędzie nie mamy informacji na temat spadkobierców.
- Jakie czynności w postępowaniu nie mogą zostać pominięte, by zostało prawidłowo przeprowadzone?
- Jakie przepisy prawa materialnego należy powołać w decyzji?

Należy stwierdzić, że zgodnie z Ustawą z dnia 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity Dz.U z 2006 roku nr 139, poz. 993 ze zmianami) osoba zobowiązana do zameldowania się na pobyt stały przedstawia organowi gminy właściwemu ze względu na nowe miejsce jej pobytu stałego zaświadczenie o wymeldowaniu się z poprzedniego miejsca pobytu stałego oraz zgłasza dane osobowe określone w punktach od 1 do 16 art.11 ust.1. Obowiązana zameldować się jest osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby (art.10 ust.1). W art. 9 ust.2a określono, że przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu, oraz, do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być umowa cywilno-prawna, wypis z księgi wieczystej, decyzja administracyjna, orzeczenie sądu lub inny dokument poświadczający tytuł prawny do lokalu. Zatem postępowanie to nie powinno być wszczynane z urzędu, ojciec dzieci może je zainicjować na zasadzie art. 9a. Potwierdzenie pobytu nie musi być dokonane przez właściciela lokalu. W sytuacji braku potwierdzenia na formularzu zgłoszenia faktu przebywania osoby meldowanej pod danym adresem, organ winien jedynie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie, czy osoba ta przebywa w tym lokalu a następnie wydać stosowną decyzję na podstawie art. 47 § 2 ustawy o ewidencji. Potwierdzają to liczne orzeczenia sądów administracyjnych, dlatego dla pełniejszego wyjaśnienia, załączam dwa wyroki w całości.

Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach
z dnia 27 maja 2010 r.
II SA/Ke 223/10
Potwierdzenie pobytu wymagane przepisem art. 9 ust. 2a ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych ma jedynie charakter poświadczenia faktu, a nie stwierdzenia prawa, czy wyrażenia zgody przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu. Natomiast przesłanką zameldowania jest wyłącznie faktyczne przebywanie pod oznaczonym adresem (art. 7 ust. 1 w związku z art. 10 ustawy).
LEX nr 665114
Dz.U.2006.139.993: art. 7 ust. 1; art. 9 ust. 2(a); art. 10
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia WSA Sylwester Miziołek.
Sędziowie WSA: Dorota Chobian, Dorota Pędziwilk-Moskal (spr.).
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w K., po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 27 maja 2010 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. R. G. sprawy ze skargi R. H. na decyzję Wojewody z dnia (...) znak: (...) w przedmiocie odmowy zameldowania na pobyt czasowy
I. uchyla zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji;
II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku;
III. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. na rzecz adwokata J. Z. kwotę 292,80 (dwieście dziewięćdziesiąt dwa i 80/100) złotych, w tym 52,80 (pięćdziesiąt dwa i 80/100) złotych VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Uzasadnienie faktyczne
Decyzją z dnia (...) Wojewoda po rozpatrzeniu odwołania R. H. od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy z dnia (...) znak: (...)orzekającej o odmowie zameldowania R. H. wraz z dziećmi P., A., J., K., Z., K. i M. na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące w lokalu położonym w (...), na podstawie art. 47 ust. 2, art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu organ wskazał, że w dniu 5 listopada 2009 r. R. H. wystąpiła z wnioskiem o zameldowanie jej i dzieci na pobyt czasowy na okres 9 miesięcy w lokalu położonym w (...).
Wojewoda stwierdził, że w niniejszej sprawie przeprowadzono postępowanie administracyjne, mające na celu ustalenie, czy zachodzą materialno - prawne przesłanki zameldowania na pobyt czasowy, za które organ ten uznał w szczególności potwierdzenie pobytu na druku zgłoszenia zameldowania przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu oraz legalność przebywania w tym lokalu. Ustalił, że w dniu 12 stycznia 2001 r. między syndykiem K., a J. D. doszło do zawarcia, w formie aktu notarialnego, umowy sprzedaży warunkowej nieruchomości - bez przeniesienia jej własności. Po przejęciu nieruchomości od 2005 r. zaczęło funkcjonować na niej S. - zarejestrowane w KRS od 2 czerwca 2005 r., którego prezesem jest J. D. W dniu 15 sierpnia 2001 r. do Sądu Rejonowego w K. został wniesiony przez Syndyka Masy Upadłościowej K. pozew o wydanie przez J. D. przedmiotowej nieruchomości. Z kolei wyrokiem z dnia 30 października 2006 r. Sąd Okręgowy w K. nakazał syndykowi masy upadłości K. i J. D. opróżnienie z rzeczy i osób prawa ich reprezentujących nieruchomości, położonej w (...), dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą KW (...), i wydanie jej powodom: J. T., M. T. i A. T. Ponadto przed komornikiem Sądu Rejonowego w K. toczy się postępowanie egzekucyjne, mające na celu opróżnienie spornej nieruchomości z wszelkich osób i rzeczy, a w dniu 21 grudnia 2009 r. pełnomocnik współwłaścicieli T. wniósł do Sądu Rejonowego w K. pismo procesowe z modyfikacją żądania pozwu z dnia 4 listopada 2009 r. o wydanie nieruchomości.
Mając powyższe na uwadze Wojewoda stwierdził, że gdy właściciele nieruchomości uważają, że przebywanie osoby wnioskującej o zameldowanie jest nielegalne i nie wyrażają na nie zgody, to nie jest spełniona jedna z przesłanek zameldowania tj. brak potwierdzenia pobytu przez osobę legitymującą się tytułem prawnym do lokalu. W takiej sytuacji odmowa zameldowania jest zasadna, mimo, że w trakcie prowadzonego postępowania ustalono, iż R. H. wraz z dziećmi przebywa pod adresem: (...).
Organ podkreślił, iż z orzecznictwa sądowego wynika, że uprawniać do zameldowania może jedynie pobyt legalny czyli za wiedzą i zgodą osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, gdyż instytucja zameldowania nie może sankcjonować samowoli ani też ograniczać uprawnień właścicielskich.
W skardze na tę decyzję, domagając się jej uchylenia, R. H. zarzuciła, że ustawodawca nie wymaga od ubiegającego się o zameldowanie przedstawienia dokumentu potwierdzającego jego tytuł prawny do lokalu. Przepis wymagający przedstawienie takiego dokumentu został uznany za niezgodny z Konstytucją. Dodała, że również brak zgody właściciela na zameldowanie nie stanowi negatywnej przesłanki zameldowania.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.
W postępowaniu, na zasadzie art. 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), wziął udział Prokurator Prokuratury Okręgowej w K., który przyłączył się do skargi.

Uzasadnienie prawne

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
Jak wynika z ustaleń poczynionych przez organ I instancji, które to ustalenia w świetle zebranego materiału dowodowego uznać należy za prawidłowe, i które nie zostały zakwestionowane przez organ odwoławczy, R. H. od 25 października 2007 r. zamieszkuje wraz z dziećmi w Domu prowadzonym przez S. Okolicznością niesporną jest to, że właściciele tej nieruchomości - J. T., M. T. oraz A. T. ujawnieni w księdze wieczystej Kw Nr (...) na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 10 sierpnia 2007 r. w piśmie skierowanym do Urzędu Miasta i Gminy z dnia 13 listopada 2009 r. oświadczyli, że nie wyrażają zgody na zameldowanie na tej nieruchomości kilkunastu osób, w tym między innymi R. H. wraz z dziećmi.
Organy w niniejszej sprawie odmówiły dokonania zameldowania stając na stanowisku, że nie jest ono dopuszczalne w sytuacji, gdy fakt pobytu pod wskazanym adresem osoby zgłoszonej do zameldowania nie został potwierdzony przez podmioty legitymujące się tytułem prawnym do lokalu oraz gdy podmioty te kwestionują legalność tego pobytu. Według organów brak potwierdzenia przez właściciela lokalu przebywania pod danym adresem osoby chcącej dokonać meldunku, stanowi negatywną przesłankę zameldowania.
Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.
Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz. U. Nr 139, za 2006 r. poz. 993 z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie ustawą o ewidencji, obowiązek meldunkowy polega na między innymi zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego. Z kolei w myśl art. 10 ust. 1 ustawy o ewidencji osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia. Natomiast zgodnie z ust. 2 tego artykułu osoba, która przybywa do zakładu hotelarskiego albo zakładu udzielającego pomieszczenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się lub opieką społeczną, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia. Jak więc wynika z powyższych przepisów, zameldowanie się nie jest uprawnieniem lecz obowiązkiem. Z kolei z przepisu art. 9 ust. 2b, zgodnie z którym zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu, wynika w sposób jednoznaczny, iż zameldowanie nie jest zależne od prawa do lokalu ani też od zgody właściciela lokalu na zameldowanie. Celem ewidencji ludności jest jedynie odzwierciedlanie przez właściwe organy w stosownym rejestrze danych faktycznych o rzeczywistym zamieszkiwaniu i przebywaniu osób pod danym adresem. Rejestracja meldunkowa nie jest źródłem jakichkolwiek praw majątkowych w tym do własności lokalu, w którym zostało dokonane zameldowanie. Dlatego też podstawę do zameldowania powinno stanowić ustalenie, czy osoba zgłaszająca przebywa pod danym adresem. Natomiast niewyrażenie zgody przez właściciela nieruchomości na zameldowanie czy też brak potwierdzenia przez niego faktu przebywania ma takie tylko znaczenie, że organ w takiej sytuacji z reguły nie dokonuje zameldowania poprzez podjęcie czynności materialno - technicznej, ale poprzez wydanie na podstawie art. 47 § 2 ustawy o ewidencji stosownej decyzji.
Za ewidencyjnym (rejestrowym) charakterem czynności meldunkowych, a w związku z tym brakiem związku z prawem do lokalu, jak też za niedopuszczalnością wymagania od osoby podlegającej zameldowaniu wykazaniem się udzielenia na tę czynność zgody przez właściciela lokalu, jednoznacznie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 maja 2002 r. w sprawie sygn. akt K 20/01. Trybunał ponadto stwierdził, że potwierdzenie przez właściciela lokalu faktu przebywania w nim określonej osoby ma jedynie charakter dowodowy. W braku zatem jego potwierdzenia przez właściciela, może być on ustalony innymi dowodami np. oświadczeniami świadków. Również Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach wielokrotnie wskazywał na to, że ewidencja ludności jest jedynie rejestracją stanu faktycznego i nie stanowi formy kontroli legalności zamieszkania i pobytu, czyli posiadania prawa do korzystania z lokalu (por. przykładowo wyrok NSA z 19 stycznia 2009 r. sygn. akt II OSK 1802/07, wyrok NSA z dnia 2 lutego 2001 r. sygn. akt II OSK 211/09, wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2007 r. sygn. II OSK 1345/06, wyrok NSA z dnia 15 grudnia 2009 r. sygn. II OSK 1961/08, wyrok NSA z dnia 30 grudnia 2008 r. sygn. II OSK 1681/07).
Zatem potwierdzenie pobytu wymagane przepisem art. 9 ust. 2a ustawy ma jedynie charakter poświadczenia faktu, a nie stwierdzenia prawa, czy wyrażenia zgody przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu. Natomiast przesłanką zameldowania jest wyłącznie faktyczne przebywanie pod oznaczonym adresem (art. 7 ust. 1 w związku z art. 10 ustawy).
Przenosząc te rozważania do okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należy, że w sytuacji braku potwierdzenia na formularzu zgłoszenia faktu przebywania osoby meldowanej (zgłaszanej) pod danym adresem, organy winny jedynie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie, czy skarżąca wraz z dziećmi przebywa w lokalu przy (...), a następnie wydać stosowną decyzję na podstawie art. 47 § 2 ustawy o ewidencji. Nie były one natomiast uprawnione do badania, czy jej i jej dzieci pobyt w lokalu jest legalny oraz, czy potwierdzenia dokonała osoba mająca tytuł prawny do lokalu.
Toczące się przed sądem powszechnym postępowanie o eksmisję S. będzie miało znaczenie dopiero wówczas, gdy zapadnie wyrok, na podstawie którego skarżąca wraz z dziećmi będzie miała obowiązek opuścić tę nieruchomość, i gdy obowiązek ten zostanie przez nią wykonany - dobrowolnie bądź na skutek przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, że tylko wówczas organ mógłby odmówić zameldowania, gdyby w chwili rozstrzygania (wydawania decyzji w przedmiocie zameldowania) osoba ubiegająca się o zameldowanie już pod tym adresem nie zamieszkiwała z powodu wykonania wyroku orzekającego eksmisję.
Wskazując na powyższe, w ocenie Sądu, obie wydane w sprawie decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, w szczególności przepis art. 9 ust. 2a ustawy o ewidencji, które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy. Dlatego też na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) podlegały one uchyleniu. Na podstawie art. 152 tej samej ustawy Sąd określił, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie art. 250 p.p.s.a. w związku z § 19 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 3 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
Ponownie rozpoznając sprawę organ ograniczy postępowanie dowodowe do ustalenia, czy skarżąca wraz z dziećmi nadal zamieszkuje w lokalu położonym na nieruchomości przy (...)”.

Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu
z dnia 26 maja 2010 r.
II SA/Po 114/10
1. Potwierdzenie, o którym mowa w art. 9 ust. 2a ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, nie jest równoznaczne z wyrażeniem zgody przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu na przebywanie w nim innych osób. Jest to jedynie potwierdzenie faktu, mające charakter dowodowy. Przedstawienie takiego potwierdzenia przez osobę, która zgłasza organowi swój pobyt stały lub trwający dłużej niż 3 miesiące w danym lokalu ma na celu przyspieszenie procedury meldunkowej, gdyż w takiej sytuacji organ administracji dokonuje niezwłocznie czynności materialno-techniczne zameldowania (art. 47 ust. 1 ustawy).
2. Organ prowadzący postępowanie w sprawie zameldowania na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych ma obowiązek ustalenia osób, którym przysługuje tytuł prawny do danej nieruchomości na podstawie urzędowych rejestrów, bądź wyjaśnień stron postępowania. W przypadku, gdy osoby te nie są organowi znane, nie ma on obowiązku ustalania następców prawnych w drodze postępowania sądowego lub zawieszania postępowania do czasu ustalenia tych następców. Organ gminy prowadząc ewidencję ludności stwierdza jedynie okoliczności faktyczne związane z pobytem poszczególnych osób w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem, nie potwierdzając ich uprawnień do przebywania w danym lokalu.
LEX nr 674338
Dz.U.2006.139.993: art. 9 ust. 2(a); art. 9 ust. 2(b); art. 47 ust. 1; art. 47 ust. 2
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia WSA Elwira Brychcy (spr.).
Sędziowie: WSA Barbara Drzazga, NSA Jolanta Szaniecka.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 maja 2010 r. sprawy ze skargi K. K. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia (...) stycznia 2010 r. Nr (...) w przedmiocie zameldowania;
oddala skargę.
Uzasadnienie faktyczne
Burmistrz Miasta K. decyzją z dnia (...) 2009 r. Nr (...) działając na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.), dalej: ustawa, orzekł o zameldowaniu A., S. i N. S. na pobyt stały przy ul. H. w K.
W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że w wyniku kontroli Straż Miejska w K. ustaliła, że A. S. wraz z córkami mieszka w wyżej wymienionym lokalu od czerwca 2007 r. W lokalu tym znajdują się ich rzeczy osobiste i meble. W trakcie rozmowy z sąsiadką A. N. zamieszkałą przy ul. W. w K. ustalono, że od września 2007 r. A. S. wraz z dziećmi jest widziana na wspomnianej posesji. Okoliczność tę potwierdziła sama zainteresowana, która podała, że mieszka tam od czerwca 2007 r. wraz z M. S. i ich córką N. W dniu 31 lipca 2008 r. urodziła im się druga córka, a 27 września 2009 r. zawarli związek małżeński. Mąż A. S. - M. mieszka pod wskazanym adresem od urodzenia. Pod tym samym adresem mieszka jego matka D. S., która jak twierdzi jest jedną ze współwłaścicielek budynku, lecz nie posiada tytułu prawnego. Wyraża ona zgodę na zameldowanie ww. osób. Wyjaśniła, że budynek ten należał do jej rodziców J. i W. J., którzy zmarli w 1985 r. i 1995 r. nie zostawiając testamentu. Mieli oni czworo dzieci - poza nią, K. K. zamieszkałą w L., S. J. zamieszkałego w P., H. J. zamieszkałego w Ś. Spadkobiercy nie przeprowadzili postępowania spadkowego. D. S. podała, że jej rodzeństwo wie, że jej synowa z dziećmi mieszkają w przedmiotowym lokalu. S. J. i K. K. nie wyrazili zgody na zameldowanie A. S. i jej dzieci w budynku, którego są współwłaścicielami. Z kolei H. J. nie sprzeciwił się ich zameldowaniu. W trakcie oględzin lokalu ustalono, że ma on trzy pokoje, kuchnię, łazienkę i przedpokój. Według stron postępowania A. S. wraz z dziećmi zajmuje dwa pierwsze pokoje od wejścia. W pierwszym pokoju stało łóżeczko dziecięce, tapczan i szafa. W łóżeczku spało dziecko. W drugim pokoju jest meblościanka, tapczan, stolik i fotele. W szafach umieszczone były rzeczy osobiste, pościele, piżamy i koce A. S. i jej dzieci oraz różne dokumenty, rozliczenia z urzędem skarbowym, świadectwa pracy i trwałe środki spożywcze. W łazience były kosmetyki należące do A. S. i jej dzieci. Ustalono, że w ostatnim pokoju mieszka D. S.
Burmistrz K. wskazał, że zgodnie z art. 9 ust. 2b ustawy zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu. Stosownie do przepisu art. 9 ust. 2a ustawy przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu. W sytuacji, gdy osoba zgłaszająca zameldowanie nie przedstawi potwierdzenia zamieszkania w lokalu o dokonaniu zameldowania rozstrzyga organ gminy prowadzący ewidencję ludności działając na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy. Ustawową przesłanką do zameldowania na pobyt stały określoną w art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy jest przebywanie danej osoby w określonej miejscowości pod tym samym adresem z zamiarem stałego pobytu. Skoro fakt przebywania A. S. i jej dzieci potwierdziła Straż Miejska w K., spadkobiercy, sąsiedzi i oględziny należało wnioskodawców zameldować.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła K. K. Podniosła, iż od 1 grudnia 2009 r. toczy się postępowanie spadkowe po jej zmarłych rodzicach W. i J. J., o czym organ I instancji był powiadomiony. W tej sytuacji, zdaniem odwołującej, wydanie zaskarżonej decyzji jest przedwczesne. Wskazała, że zaskarżyła ona do Sądu postanowienie Wojewody Wielkopolskiego z dnia (...) 2009 r. o odmowie zawieszenia niniejszego postępowania. Odwołująca zarzuciła organowi I instancji, iż ten naruszył art. 7, 8, 75 § 1 i 77 § 1 k.p.a. poprzez niedopuszczenie dowodu z postępowania przed Sądem Rejonowym w K. w sprawie nabycia spadku.
Wojewoda Wielkopolski decyzją z dnia (...) 2010 r. Nr (...) na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W motywach rozstrzygnięcia wyjaśnił, iż zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia. Przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, dokonane prze właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu oraz do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być umowa cywilnoprawna, wypis z księgi wieczystej, decyzja administracyjna, orzeczenie sądu lub inny dokument poświadczający tytuł prawny do lokalu. Jak wskazał Wojewoda w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się jednak pogląd, iż nie tylko brak potwierdzenia pobytu w lokalu przez jego właściciela, ale i brak wyraźnej zgody na zameldowanie nie stanowi negatywnej przesłanki do dokonania zameldowania w lokalu. Dotyczy to sytuacji, gdy pobyt osoby wnoszącej o zameldowanie ma charakter pobytu legalnego. W takim przypadku, mając na uwadze cel jakiemu służy obowiązek meldunkowy, ustawodawca wprowadził jedynie warunek przedstawienia potwierdzenia pobytu w lokalu jako okoliczności faktycznej. Jeżeli więc właściciel lub inny podmiot dysponujący prawem do lokalu nie chce lub nie może poświadczyć tej okoliczności (pobytu) wówczas organ administracji na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy przeprowadza postępowanie wyjaśniające, które ma na celu ustalenie, czy osoba wnioskująca o zameldowanie faktycznie w lokalu mieszka. W ocenie organu odwoławczego przeprowadzone przez organ I instancji postępowanie wyjaśniające doprowadziło do jednoznacznego ustalenia, że A. S. wraz z córką N. przebywa od czerwca 2007 r. w przedmiotowym lokalu. W dniu 31 lipca 2008 r. w lokalu tym zamieszkała również S. S., co potwierdziły oględziny dokonane w dniu 24 września 2009 r. W tych okolicznościach należało przyjąć za udowodnione, że A. S. przebywa w spornym lokalu od czerwca 2007 r. z wolą koncentracji swoich praw życiowych w tym miejscu. W świetle powyższego brak zgody K. K. i S. J. na zameldowanie jej z dziećmi w tym lokalu nie może skutkować odmową zameldowania, ponieważ nie stanowią wymogów koniecznych do dokonania rejestracji zameldowania.
Skargę na powyższą decyzję Wojewody Wielkopolskiego wniosła K. K., zarzucając organowi odwoławczemu naruszenie art. 7, 8, 78 § 1 i 97 § 1 pkt 4 k.p.a. W uzasadnieniu skargi skarżąca przytoczyła argumentację zaprezentowaną w odwołaniu od decyzji organu I instancji.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie. Jednocześnie wyjaśnił, że związany był przy wydaniu zaskarżonej decyzji terminami zakreślonymi w art. 35 k.p.a. do załatwienia sprawy. Ponadto wskazał, że przepis art. 143 k.p.a. stanowi, iż wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione. Z uwagi na to, ze Burmistrz K. nie wstrzymał wykonania postanowienia z dnia (...) 2009 r. (organ II instancji postanowieniem z dnia (...) 2009 r. utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji), to miał obowiązek kontynuować przedmiotowe postępowanie i po jego zakończeniu wydać stosowną decyzję. Wojewoda raz jeszcze zaznaczył, że podstawowym celem postępowania określonego w art. 47 ust. 2 ustawy nie jest rozstrzyganie o prawidłowości postępowania rejestracyjnego i dokonywanie oceny, co do realizacji w tym zakresie wymogów formalnych, lecz rozstrzyganie o zaistnieniu bądź nie przesłanek dotyczących zameldowania.
W dniu 14 maja 2010 r. skarżąca przedłożyła Sądowi kopie odpisu postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia (...) 2010 r. o stwierdzeniu nabycia spadku po J. i W. J., z którego wynika, że spadek po nich nabyli H. J., S. J., D. S. i K. K.
Na rozprawie, która odbyła się w dniu 26 maja 2010 r. S. J. oświadczył, że popiera skargę K. K. i dołączył do akt plik dokumentów - korespondencję z Burmistrzem K. dotyczącą podstaw wydania przez niego decyzji o zameldowanie A. S. wraz z dziećmi w przedmiotowym lokalu, a także skargę na działalność Burmistrza złożoną Wojewodzie Wielkopolskiemu.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w zakresie swej jurysdykcji, określonej przez art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez ocenę działań organów administracji publicznej pod kątem zgodności z prawem. Dokonana według tego kryterium kontrola zaskarżonej decyzji ostatecznej Wojewody Wielkopolskiego doprowadziła Sąd do wniosku, że decyzja ta odpowiada prawu.
Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowią przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.), określanej dalej jako "ustawa". Ustawa nakłada obowiązek ewidencjonowania pobytu osób, który winien być zgodny ze stanem faktycznym. Wykonanie tego obowiązku polega na zgłoszeniu właściwemu organowi danych wymaganych do zameldowania i wymeldowania.
Stosownie do postanowień art. 47 ustawy, organ gminy prowadzący ewidencję ludności jest obowiązany na podstawie zgłoszenia dokonać zameldowania lub wymeldowania przez zarejestrowanie danych dotyczących osoby i miejsca jej pobytu, jak również innych zdarzeń objętych obowiązkiem meldunkowym (ust. 1), jednakże, gdy zgłoszone dane budzą wątpliwości, o dokonaniu zameldowania lub wymeldowania rozstrzyga właściwy organ gminy (ust. 2).
Przesłanki zameldowania zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym, osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia, przy czym pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 6 ust. 1), zaś pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem (art. 7 ust. 1).
Wnioski o zameldowanie S. (ur. 31 lipca 2008 r.) i N. (ur. 5 października 2005 r.) S. - osób nieposiadającących pełnej zdolności do czynności prawnych - w lokalu przy ul. H. w K. zostały złożone przez ich przedstawiciela ustawowego, tj. matkę - A. S., a więc w świetle art. 9a ustawy przez osobę do tego uprawnioną. Wniosek o zameldowanie w powyższym lokalu złożyła również sama A. S. We wnioskach A. S. wskazała, że wnosi o zameldowanie siebie i małoletnich dzieci na pobyt stały, tak więc rozstrzygnięcie organu w takim przypadku uzależnione było od ustalenia, czy rzeczywiście pobyt dzieci S. i N. wraz z matka A. S. w lokalu przy ul. H. w K. ma charakter pobytu stałego, polegającego na stałej koncentracji w danym miejscu swoich spraw życiowych. W świetle obowiązujących w dacie wydania zaskarżonej decyzji przepisów ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, zasadniczym kryterium rozstrzygającym o zameldowaniu jest stwierdzenie faktu przebywania w lokalu. Orzekając w przedmiocie zameldowania organy nie mogą oceniać, czy pobyt danej osoby w określonym miejscu nie stoi na przeszkodzie w realizacji zasad współżycia społecznego. Tak więc podnoszona przez skarżącą w toku postępowania administracyjnego okoliczność braku jej zgody jako współwłaścicielki domu na zameldowanie A. S. z jej dziećmi w przedmiotowym lokalu nie może stanowić podstawy do podważenia legalności prawnej wydanych w sprawie decyzji. Również fakt niezakończenia postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłych J. i W. J., którzy do śmierci byli wyłącznymi współwłaścicielami budynku położonego przy ul. H. w K., nie mógł stać na przeszkodzie wydania pozytywnej decyzji o zameldowaniu w nim A. S. i jej dzieci.
Od dnia 1 maja 2004 r. (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. Nr 93, poz. 887), którą dodano w art. 9 ustępy 2a i 2b) przy zameldowaniu na pobyt stały nie jest wymagane przedstawienie potwierdzenia prawa do przebywania danej osoby w lokalu, dokonanego przez właściciela lub zarządcę budynku, a jedynie przedstawienie potwierdzenia okoliczności faktycznej, tj. pobytu danej osoby w tym lokalu, dokonanego przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do tego lokalu. Potwierdzenie to nie jest równoznaczne z wyrażeniem zgody przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu na przebywanie w nim innych osób. Jest to jedynie potwierdzenie faktu, mające charakter dowodowy. Przedstawienie takiego potwierdzenia przez osobę, która zgłasza organowi swój pobyt stały lub trwający dłużej niż 3 miesiące w danym lokalu ma na celu przyspieszenie procedury meldunkowej, gdyż w takiej sytuacji organ administracji dokonuje niezwłocznie czynności materialno-techniczne zameldowania (art. 47 ust. 1 ustawy). Natomiast w przypadku, gdy takiego potwierdzenia nie można uzyskać, gdyż właściciel lub inna osoba mająca tytuł prawny do lokalu nie wyraża zgody na potwierdzenie tego faktu albo nie można ustalić, komu przysługuje prawo własności lub inny tytuł prawny do danej nieruchomości, organ - zgodnie z art. 47 ust. 2 ustawy - ma obowiązek przeprowadzenia postępowania administracyjnego i rozstrzygnięcia o zameldowaniu lub jego odmowie w drodze decyzji. Zgoda właściciela lub innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do danej nieruchomości na pobyt osoby, która chce dopełnić obowiązku meldunkowego w danym lokalu, jak również potwierdzenie przez niego faktu pobytu tej osoby w tym lokalu nie stanowi przesłanki do jej zameldowania na pobyt stały. Przesłanki te określone zostały, bowiem wyraźnie w przepisach art. 6 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy. Są to zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem dłużej niż trzy doby oraz zamiar stałego przebywania w tym miejscu. Jak już wskazano powyżej przepis art. 9 ust. 2a ustawy nie wymaga wyrażenia przez podmiot, któremu przysługuje tytuł prawny do lokalu, zgody na zameldowanie w nim innej osoby. Taka zgoda może mieć znaczenie tylko na gruncie prawa cywilnego, które reguluje poszczególne typy stosunków prawnych, z którymi wiąże się uprawnienie do posiadania i używania lokalu. Przesłanki materialnoprawnej zameldowania nie stanowi także potwierdzenie przez właściciela lub inny podmiot, któremu przysługuje tytuł prawny do lokalu faktu przebywania w nim danej osoby. Brak takiego potwierdzenia powoduje powstanie wątpliwości, co do zamieszkiwania tej osoby w lokalu z zamiarem stałego pobytu i wtedy o dokonaniu zameldowania rozstrzyga organ gminy w drodze decyzji (art. 47 ust. 2 ustawy).
Wskazane powyżej argumenty prowadzą do wniosku, iż potwierdzenie faktu pobytu osoby, która chce dopełnić obowiązku meldunkowego w danym lokalu przez jego właściciela lub inny podmiot dysponujący do niego tytułem prawnym nie jest niezbędne do dokonania zameldowania tej osoby. W konsekwencji należy uznać, iż organ prowadzący postępowanie w sprawie zameldowania na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy ma obowiązek ustalenia osób, którym przysługuje tytuł prawny do danej nieruchomości na podstawie urzędowych rejestrów, bądź wyjaśnień stron postępowania. W przypadku, gdy osoby te nie są organowi znane, jak w niniejszej sprawie (do czasu wydania zaskarżonej decyzji nie zakończyło się bowiem postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłych J. i W. J., którzy byli współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości), nie ma on obowiązku ustalania następców prawnych w drodze postępowania sądowego lub zawieszania postępowania do czasu ustalenia tych następców. Organ gminy prowadząc ewidencję ludności stwierdza jedynie okoliczności faktyczne związane z pobytem poszczególnych osób w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem, nie potwierdzając ich uprawnień do przebywania w danym lokalu. Konieczność ustalania stanu prawnego nieruchomości, niejednokrotnie związana z długotrwale toczącymi się postępowaniami w sprawach cywilnych o stwierdzenie nabycia spadku powodowałaby znaczne utrudnienie w dokonywaniu czynności zameldowania mieszkających w nich osób, co jest sprzeczne z celem prowadzenia ewidencji miejsca pobytu obywateli, która powinna odzwierciedlać aktualne stany faktyczne. W razie, gdy osoby uprawnione nie byłyby zainteresowane uregulowaniem kwestii własnościowych danej nieruchomości zameldowanie w nich osób, które faktycznie w nich przebywają i spełniają przesłanki z art. 6 ust. 1 ustawy nie byłoby w ogóle możliwe (por. wyrok NSA z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. akt II OSK 1432/05, Lex nr 315127). Mając na względzie powyższe uznać należy za bezzasadne zarzuty skargi dotyczące naruszenie przez organ odwoławczy przepisów art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. oraz art. 7 i 8 k.p.a.
Należy raz jeszcze podkreślić, że celem instytucji zameldowania jest odzwierciedlenie aktualnego stanu faktycznego związanego z czasowym oraz stałym pobytem osób. Ewidencja ludności ma tylko i wyłącznie charakter porządkowy i nie rozstrzyga o uprawnieniach do lokalu jak i prawie do przebywania w nim. Według obowiązujących przepisów, dla osób posiadających prawo własności lokalu, w kontekście swobodnego nim dysponowania, fakt zameldowania lub niezameldowania osób trzecich go zamieszkujących, nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
W niniejszej sprawie organy rzetelnie wykazały, że od czerwca 2007 r. A. S. wraz z córką N., a od 31 lipca 2008 r. dodatkowo z nowonarodzoną córką S. mieszkają w K. przy ul. H. Powyższe znajduje potwierdzenie w zebranym przez Burmistrza K. materiale dowodowym, tj. w wyjaśnieniach A. S. złożonych do protokołu z dnia 31 sierpnia 2009 r. (karta 6 akt adm.), zeznaniach D. S. z dnia 31 sierpnia 2009 r. (karta 11 akt adm.), informacji uzyskanej ze Straży Miejskiej w K. (notatka służbowa z dnia 16 września 2009 r. - k. 19 akt adm.) oraz w protokole oględzin przeprowadzonych w dniu 24 września 2009 r. w przedmiotowym lokalu (k. 21 akt adm.).
Zaznaczyć należy, iż w orzecznictwie sądowoadministracyjnym ugruntował się pogląd, że miejsce stałego pobytu danej osoby to miejsce, w którym osoba ta stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, tj. w szczególności mieszka, nocuje, spożywa posiłki, wypoczywa, przechowuje rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania (odzież, żywność, meble), przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych, utrzymuje chociażby okazjonalne kontakty z sąsiadami, przyjmuje korespondencję, jak również miejsce - w pobliżu którego skoncentrowane jest miejsce pracy lub nauki (ewentualnie miejsce dojazdu do miejsc pracy lub nauki), korzystania z usług, czy opieki medycznej, itp. (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 24 stycznia 2008 r., sygn. akt III SA/Gd 329/07, Lex nr 460001, wyrok WSA w Lublinie z dnia 31 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Lu 465/07, Lex nr 460737).
W ocenie Sądu, w dacie podejmowania kwestionowanych decyzji organy miały podstawy uznać, że pobyt S., N. i A. S. w lokalu przy ul. H. w K. miał charakter pobytu stałego, gdyż miejsce to stanowiło ich centrum życiowe, o czym przesądzają takie fakty jak posiadanie w opisanym lokalu żywności, odzieży, mebli, codzienne w nim zamieszkiwanie i nocowanie.
W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, ze zm.) orzekł o oddaleniu skargi.

Opracował:
Andrzej Kubica – doradca ds. prawa administracyjnego