Jaki jest charakter prawny rozporządzenia?

Rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości  i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, co oznacza, że nie wymaga implementacji.
W niektórych przypadkach jedynie, do prawidłowej realizacji przepisów rozporządzenia UE konieczne jest wydanie przez państwo członkowskie przepisów wykonawczych.  Ze względu na charakter  i miejsce rozporządzenia  w systemie źródeł prawa UE, skutkuje ono natychmiastowo i nadaje osobom prywatnym prawa. Prawo krajowe, które narusza bezpośrednie stosowanie prawa unijnego narusza  fundamentalną zasadę nadrzędności prawa wspólnotowego. Wiążący charakter rozporządzenia oznacza natomiast, że państwo członkowskie zobowiązane jest  zrealizować cel określony w rozporządzeniu.

W aspekcie podmiotowym normy prawne zawarte w rozporządzeniu wiążą nie tylko instytucje UE, ale także państwa członkowskie (organy władzy publicznej państw członkowskich) oraz osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Normatywny charakter rozporządzenia polega na tym, że ma ono charakter generalny co oznacza, że nie posiada konkretnego adresata normy prawnej, a ponadto ma charakter konkretny, tj. odnosi się do nieokreślonej liczby stanów faktycznych.

W sytuacji kolizji norm przepisów ustawy krajowej w konkretnej materii prawnej z tożsamym zagadnieniem prawnym rozwiązanym w rozporządzeniu UE należy zastosować rozporządzenie UE., ze względu na zasadę ogólną prawa UE, a to zasadę pierwszeństwa.
W konsekwencji powyższego można stwierdzić, że rozporządzenie stanowi najważniejszy akt prawny o najszerszym zasięgu.  Do jego wydawania upoważnione są dwa organy: Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska.

Rozporządzenia mogą być wydawane wspólnie przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej zgodnie z tzw. zwykłą procedurą ustawodawczą, przez samą Radę UE lub Komisję Europejską. Rozporządzenia wydawane przez Radę UE można podzielić na dwie grupy: podstawowe i wykonawcze, przy czym te drugie mają mniejsze znaczenie, nie mogą zmieniać rozporządzeń podstawowych (chyba że tak zostało zaznaczone), a także mogą orzekać tylko w sprawach drugorzędnych. Wśród tych zaś, których źródłem jest Komisja Europejska, można wyróżnić trzy grupy:
•    wydawane na podstawie dyspozycji traktatowych
•    wydawane na mocy uprawnień udzielonych Komisji przez Radę UE
•    wydawane dla realizacji właściwego funkcjonowania Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
Rozporządzenia muszą być opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wchodzą w życie z dniem określonym w rozporządzeniu bądź 20 dni po jego ogłoszeniu (jeśli w rozporządzeniu nie określono daty wejścia w życie). Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wyrokiem z dnia 11 grudnia 2007 r., stwierdził, że opublikowanie treści aktu prawnego w Internecie nie jest równoznaczne z oficjalną publikacją, czyli z tym, że przepisy takiego aktu prawnego uzyskują moc obowiązującą. Akty prawne nabierają mocy obowiązującej dopiero po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym UE w języku urzędowym danego państwa. W przypadku braku takiej publikacji nie obowiązują.

Opracowała: Paulina Dobrosz-Dzierżanowska  
doradca ds prawa unijnego