UE podejmuje działania na rzecz ochrony państwa prawnego

Istniejące procedery umożliwiają reagowanie na sytuacje, w których dany kraj w sposób stały narusza zasady państwa prawnego – zasady, które gwarantują, że chronione są podstawowe wartości UE, np. gwarantujące, że wszyscy obywatele są jednakowo traktowani w obliczu prawa i że władze publiczne działają zgodnie z prawem. Najsurowsza procedura, tzw. procedura art. 7 traktatu lizbońskiego, dopuszcza zawieszenie wykonywania prawa do głosowania przez dane państwo, jeśli narusza ono w sposób stały zasady praworządności.

Nowe ramy umożliwią UE rozpoczęcie dialogu z danym krajem na wcześniejszym etapie, aby zapobiec nasileniu się zagrożenia. W razie wyraźnych oznak systemowego zagrożenia dla państwa prawnego w danym kraju (a nie pojedynczych przypadków naruszenia praw), Komisja będzie mogła rozpocząć „proces poprzedzający procedurę art. 7”.

Narzędzie ostrzegania
Proces ten obejmuje trzy etapy, które opierają się na stałym dialogu Komisji z danym państwem członkowskim.
Etap 1: Komisja będzie gromadzić informacje i oceni, czy istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na systemowe zagrożenie dla państwa prawnego. Jeśli uzna, że takie zagrożenie istnieje, poinformuje o tym dane państwo członkowskie, które będzie miało możliwość przedstawienia swoich uwag.

Etap 2: jeśli sprawa nie została rozwiązana na pierwszym etapie, Komisja opublikuje zalecenie, w którym określi problemy i wyznaczy termin, w którym dany kraj będzie musiał je rozwiązać.

Etap 3: Komisja będzie monitorować działania podjęte przez dane państwo członkowskie w odpowiedzi na jej zalecenia. Jeżeli problemy nie zostaną należycie uregulowane, będzie można zastosować procedurę art. 7.

Wcześniejsze doświadczenia
W ostatnich latach UE kilkakrotnie stawała w obliczu problemów dotyczących państwa prawnego. Sytuacje dotyczyły m.in.:
-  polityki Francji wobec Romów w 2010 r.
-  zagrożenia dla niezależności sądownictwa podczas kryzysu politycznego w Rumunii w 2012 r.

Nowe ramy dają Unii Europejskiej narzędzia reagowania na tego typu sytuacje w sposób bardziej skuteczny.

Dodatkowe informacje:

Komunikat prasowy – Ochrona państwa prawnego w UE – nowe ramy prawne
Pytania i odpowiedzi (EN) – Przyszłe programy UE w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

Źródło: Komisja Europejska – www.ec.europa.eu